Niematerialne dziedzictwo kulturowe zespołów regionalnych Podhala, Spisza i Orawy

Biołodunajcanie z Białego DunajcaBursa

Program pt. Bursa, przypominający zabawę w mięsopuście, przedstawia stary zwyczaj, który zaginął na początku XX wieku. Bursa urządzana była po Trzech Królach u gazdy, który użyczał swojego domu, albo w opuszczonej chałupie. Organizatorami byli bursioki, czyli parobcy, najczęściej kawalerzy, przebrani stosownie do ról, które odgrywali: mistrz, wójt, subiekt, leśny, cygan, cyganka, dziad. Bursioki mieli za zadanie zebrać we wsi różne dary, które posłużyłyby do przygotowania poczęstunku na późniejszą zabawę, m. in.: ziemniaki, zboże, mięso, spyrkę. Gospodarze dawali chętnie, bo było to równoznaczne z zapisaniem na bursę, a jeśli ktoś nie dał, mógł spodziewać się psikusa w obejściu. W okresie Adwentu z zebranych darów przygotowywali poczęstunek, warzyli piwo i robili wódkę, po czym rozwozili po całej wsi. W ostatnim okresie karnawału, kiedy nadszedł czas bursy, czyli zabawy, mężczyźni szli po wsi z zamówioną muzyką grając i śpiewając, przy okazji wołając i zapraszając na zabawę. Bursa była odprawiana na pamiątkę czasów zbójników, którzy chodzili kraść, a wracając dzielili się zrabowanymi darami i urządzali zabawy dla wsi. Bursa symbolizowała równość, radość, braterstwo. Przy okazji należy wspomnieć, że w Białym Dunajcu od dawna istniał spór pomiędzy górnym i dolnym Dunajcem. Dolanie, inaczej sołtysianie, nie mieli prawa zapuszczać się w górę i na odwrót. A na bursę, która odbywała się w górnym Dunajcu, właśnie postanowili przyjść dolanie, więc spór i bitka były nieuniknione. Ale na końcu chłopcy się pogodzili i na zgodę zatańczyli razem zbójnickiego.

W programie wykorzystano m.in. tradycyjne ubranie damskie z przełomu wieków XIX i XX – farbanice, czyli spódnice w kolorze indygo farbowane i drukowane ręcznie, a także koszule wizytowe i onuce na nogach.

Informacje o zespole

Zespół Regionalny „Biołodunajcanie” z Białego Dunajca powstał w 2004 roku i działa przy Gminnym Ośrodku Kultury w Białym Dunajcu. Podhalańska miejscowość, o której pierwsze wzmianki sięgają XVI wieku, liczy około pięciu tysięcy mieszkańców. Zespół „Biołodunajcanie” kultywuje żywe tradycje góralskiego folkloru, które prezentował wielokrotnie na scenach krajowych i zagranicznych m.in. w Czechach, na Ukrainie, w Bułgarii, Macedonii, Chorwacji, Turcji, Serbii i Włoszech. Na repertuar zespołu składają się śpiewy, tańce, muzyka i obrzędy górali podhalańskich, a wśród nich takie programy artystyczne jak: Wilijo, Radośniki, Wesele, Kolędnicy, Na polanie, Bursa. Zespół pracuje w trzech grupach wiekowych: dziecięcej, młodzieżowej i dorosłej. „Biołodunajcanie” są laureatami wielu nagród zdobytych podczas regionalnych i ogólnopolskich przeglądów.

Kierownikiem zespołu i jednocześnie instruktorem grupy młodzieżowej jest Małgorzata Dzierzęga. Opiekę nad przygotowaniem programu Bursa sprawowała dotychczasowa kierownik zespołu Iwona Kiwacka-Majerczyk. Instruktorzy zespołu: Ewa Kolbrecka i Daniel Szewczyk.

Biołodunajcanie z Białego Dunajca
Małgorzata Dzierzęga